राष्ट्रीय धरण सुरक्षा कायदा-2021 चे उल्लंघन
सावली, 6 मे- गडचिरोली जिल्ह्याच्या सीमेवर असलेल्या वैनगंगा नदीवर बांधण्यात आलेल्या नक्षलग्रस्त भागात असलेल्या चिचडोह बॅरेजवर गेल्या काही महिन्यांपासून दुचाकी आणि लहान चारचाकी वाहने कोणत्याही निर्बंधाशिवाय धावत आहेत. चंद्रपूर जिल्हे. बॅरेज सेफ्टी पर्सनल किंवा मशिनरी नसल्यामुळे भविष्यात मोठा अनर्थ होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.
चिचडोह बॅरेजचे बांधकाम 2011 मध्ये सुरू झाले आणि 2018 मध्ये पूर्ण झाले. हा बॅरेज वैनगंगा नदीच्या काठावर बांधण्यात आला आहे, ज्याच्या एका बाजूला गडचिरोली जिल्ह्याची चामोर्शी आहे तर दुसऱ्या बाजूला चंद्रपूर जिल्ह्यातील सावली तालुक्यातील लोंढोली गाव आहे.
नक्षलग्रस्त परिसर असल्याने हा भाग अतिसंवेदनशील आहे. चिचडोह बॅरेजची लांबी ६९१ मीटर आहे तर त्याची उंची १८.५७५ मीटर आहे. बॅरेजला 15*9 मीटरचे 38 दरवाजे आहेत. या बॅरेजसाठी एकूण 375.64 हेक्टर खाजगी जमीन संपादित करण्यात आली होती. हा बॅरेज प्रामुख्याने सिंचनासाठी बांधण्यात आला आहे. चिचडोह बॅरेजची एकूण सिंचन क्षमता १६७८३ हेक्टर आहे. सध्या या बॅरेजचे सिंचन क्षेत्र 11510 हेक्टर आहे. या बॅरेजमधून 71 गावांना सिंचन मिळते. गडचिरोली जिल्ह्यातील ४२ गावे आणि चंद्रपूर जिल्ह्यातील २९ गावे. चिचडोह बॅरेजचे एकूण पीक क्षेत्र १३३४२ हेक्टर आहे.
चिचडोह बॅरेज हे प्रामुख्याने 71 गावांतील शेतकर्‍यांना सिंचनाच्या उद्देशाने बांधण्यात आले आहे. हा बंधारा वाहतूक किंवा वाहतुकीच्या उद्देशाने बांधलेला नाही. नॅशनल डॅम सेफ्टी ऍक्ट-2021 च्या तरतुदींनुसार या प्रकारच्या धरण किंवा बॅरेज क्षेत्रात कोणत्याही प्रकारचा अतिक्रमण करण्यास सक्त मनाई आहे. सुरक्षेच्या कारणास्तव या प्रतिबंधित भागात सर्वसामान्यांना प्रवेश दिला जात नाही. असे असतानाही गेल्या काही महिन्यांपासून या बॅरेजच्या वरून सातत्याने बेशिस्तपणे अतिक्रमण सुरू आहे. एकेकाळी चिचडोह बॅरेज परिसरात दुचाकी आणि चारचाकी वाहनांना पूर्णपणे बंदी होती. सुरक्षेच्या दृष्टीने तेथे सुरक्षा रक्षकही तैनात करण्यात आले होते.
मात्र आता दिवसभर दुचाकी आणि चारचाकी तसेच जळ वाहनांची ये-जा सर्वांनाच पाहायला मिळते आहे. या प्रतिबंधित क्षेत्रात कोणीही सहज प्रवेश करू शकतो. चिचडोह बॅरेज नक्षलग्रस्त भागात आहे, त्यामुळे भविष्यात कोणतीही मोठी दुर्घटना घडण्याची शक्यता कोणीही नाकारू शकत नाही. बंधाऱ्यावरून वाहतूक सुरू असल्याने सावली तालुक्यातील आजूबाजूच्या गावातील विद्यार्थ्यांना शिक्षणासाठी गडचिरोली जिल्ह्यातील चामोर्शी येथे जाण्यास सुरुवात झाली आहे. आजूबाजूच्या गावातील लोकही आपल्या वाहनांसह बंधाऱ्यावरून दिवसभर चामोर्शीला जाताना दिसतात. मोठी दुर्घटना घडल्यास जबाबदार कोण? अतिक्रमणावर कोणतेही निर्बंध नसल्यामुळे, बॅरेजच्या भिंतीवरून कोणीही आत्महत्येचा प्रयत्न करण्यास नकार देऊ शकत नाही. गडचिरोली हा दारूबंदी असलेला जिल्हा आहे. मात्र या मार्गाने सर्रास अवैध दारूची तस्करी होत असल्याची चर्चा नागरिकांमध्ये आहे.
वाहनांच्या सतत आणि अनिर्बंध हालचालींमुळे चिचडोह बॅरेजची भिंत भविष्यात धोक्यात येऊ शकते. बॅरेजच्या भिंतीवरून चारचाकी तसेच जळ वाहने नेण्यास बंदी घालण्याच्या सूचना देणारा फलक आहे. मात्र चंद्रपूर जिल्ह्याचे पालकमंत्री विजय वडेट्टीवार यांनी बॅरेज अधिकाऱ्यांना बॅरेजच्या भिंतीवर छोट्या मोटारींना परवानगी देण्याच्या सूचना केल्या होत्या. हे राष्ट्रीय धरण सुरक्षा कायदा-2021 चे उल्लंघन असू शकते. या सर्व प्रकाराबाबत चिचडोह बॅरेजच्या अधिकाऱ्यांना विचारले असता त्यांनी प्रतिक्रिया देण्यास नकार दिला. काही लोकांनी बॅरेजवरून होणारी वाहतूक तात्काळ बंद करण्याची मागणी तर केलीच पण बॅरेज नक्षलग्रस्त भागात असल्याने त्याला पुरेशी सुरक्षा देण्याची मागणीही केली आहे.
